Respite

Westerbork werd in 1939 gebouwd als opvangkamp voor Joodse vluchtelingen, maar veranderde onder de nazi-bezetting allengs in een doorgangskamp. Voor ruim 100.000 Joden, Roma, Sinti en verzetsstrijders was Westerbork het voorportaal van de hel.

In 1944 gaf kampcommandant Gemmeker opdracht voor een film, waarschijnlijk om zijn oversten te overtuigen van het economisch nut van het met sluiting bedreigde kamp. De Joodse fotograaf Rudolf Breslauer schoot de beelden. De restanten van de nooit afgemaakte Westerborkfilm – met o.a. het onvergetelijke shot van een Sinti-meisje dat tussen twee wagondeuren de wereld inkijkt – zijn sinds 2017 opgenomen in het UNESCO Memory of the World Register.

In deze essayistische documentaire blaast de Duitse filmmaker Harun Farocki – bekend van zijn kritische politieke documentaires en theorieën – de zwart-witbeelden nieuw leven in. In tussentitels geeft hij context bij de ambigue propagandabeelden, die een beeld neerzetten van Westerbork als een efficiënte minimaatschappij.

Wat is er af te leiden uit de beelden? En wat laten ze juist niet zien? Farocki leidt zijn essay met zachte hand – hij laat de conclusies aan de toeschouwer.