exergue – on documenta 14

De veertiende editie van documenta, ’s werelds meest toonaangevende, traditioneel in het Duitse Kassel gehouden tentoonstelling voor hedendaagse kunst, opende in april 2017 in Athens. Op dat moment volgde filmmaker Dimitris Athiridis artistiek directeur Adam Szymczyk en zijn team van curatoren al meer dan twee jaar in de aanloop naar het evenement. Terwijl Athiridis’ lens het publiek voor een van de Atheense tentoonstellingslocaties vastlegt, zegt Szymczyk, buiten beeld: “Ze weten niet wat deze tenstoonstelling... verbergt.”

In veertien hoofdstukken, elk ongeveer een uur lang, neemt exergue – on documenta 14 ons mee tijdens het hele traject, van Szymczycks radicale voorstel – om te beginnen: een dubbele expositie, zowel in Kassel als in Athene, optuigen – tot aan de uiteindelijke afrekening in de media vanwege aanzienlijke budgetoverschrijdingen. Maar in de eerste plaats onthult dit epos de talloze manieren waarop artistieke vrijheid wordt gedefinieerd en begrensd door een economisch en geopolitiek kader dat scheppende kunst tot instrument wil smeden, en wat de ambitie om uit dat kader te breken zoal overhoop haalt.

In plaats van chronologisch verslag te doen van wat zich achter de schermen afspeelt, springt Athiridis soms voor- en achteruit in de tijd, in een tot nadenken inspirerend, nu en dan poëtisch en volstrekt meeslepend, levensecht drama. Zijn film wordt een demonstratie van Szymczycks niet-aflatende pogingen om de denkbeelden achter ons idee van wat een kunstmanifestatie kan zijn te confronteren en uit te dagen. En openbaart daarin, wat het betekent eigentijds te zijn.